Tìm hiểu văn bản pháp luật là gì?

Văn bản pháp luật là gì

Văn bản pháp luật là văn bản do cơ quan có thẩm quyền ban hành, theo trình tự, thủ tục, hình thức đã được quy định trước đó, nhằm thể hiện ý chí của chủ thể ban hành và từ văn bản này đạt được mục đích quản lý đặt ra.

Đặc điểm của văn bản pháp luật

Văn bản pháp luật được ban hành bởi chủ thể có thẩm quyền, bao gồm:

• Cơ quan nhà nước bao gồm: Quốc hội, ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ, Chủ tịch nước, toà án nhân dân, viện kiểm sát nhân dân, bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, hội đồng nhân dân, uỷ ban nhân dân…
• Cá nhân có thẩm quyền gồm các trường hợp:
• Cá nhân được Nhà nước trao quyền ban hành như: Thủ tướng Chính phủ, chủ tịch uỷ ban nhân dân...;
• Công chức khi thi hành công vụ như: nhân viên thuế, nhân viên kiểm lâm, thanh tra viên chuyên ngành, cảnh sát, bộ đội biên phòng...
• Người chỉ huy tàu bay, tàu biển khi tàu bay, tàu biển rời sân bay, bến cảng.

Nội dung của văn bản pháp luật là ý chí của Nhà nước, thường được thể hiện thông qua:

• Những chủ trương, chính sách, biện pháp của Nhà nước mang tính định hướng.
• Những quy tắc xử sự chung điều chỉnh hành vi của cá nhân, tổ chức trong xã hội theo hướng xác lập, làm thay đổi hoặc chấm dứt quyền, nghĩa vụ của đối tượng thi hành văn bản đó.
• Những mệnh lệnh áp dụng pháp luật mang tính bắt buộc đối với những cá nhân, tổ chức cụ thể.

Văn bản pháp luật được ban hành theo thủ tục do pháp luật quy định

• Thủ tục ban hành văn bản pháp luật là những cách thức, trình tự mà các chủ thể có thẩm quyền cần phải tiến hành khi ban hành văn bản pháp luật.
• Tùy theo mỗi loại văn bản pháp luật khác nhau mà thủ tục ban hành chúng cũng khác biệt.
• Đối với văn bản áp dụng pháp luật trong nội bộ, thủ tục ban hành tuân theo quy định của Nghị định số 30/2020/NĐ-CP ngày 05/3/2020 của Chính phủ về công tác văn thư và các văn bản quy phạm pháp luật khác điều chỉnh theo lĩnh vực.

Văn bản pháp luật được trình bày theo hình thức do pháp luật quy định

• Hình thức của văn bản pháp luật bao gồm tên loại văn bản và thể thức, kỹ thuật trình bày.
• Thẩm quyền ban hành văn bản pháp luật cũng như cách trình bày về hình thức của từng loại văn bản đều được Nhà nước quy định cụ thể trong những văn bản khác nhau như Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015; Nghị định số 30/2020/NĐ-CP ngày 05/3/2020 của Chính phủ về công tác văn thư.
• Pháp luật cũng quy định các văn bản pháp luật cần được trình bày theo kết cấu chung về hình thức văn bản như vị trí và cách thức thể hiện một số chi tiết thuộc về mẫu trình bày văn bản (cỡ chữ, kiểu chữ, dấu gạch chân...) cho mỗi đề mục hình thức: quốc hiệu, tên cơ quan ban hành...

Văn bản pháp luật luôn mang tính bắt buộc và được bảo đảm thực hiện bởi Nhà nước

• Văn bản pháp luật luôn có tính áp đặt, ràng buộc quyền, nghĩa vụ với đối tượng quản lý.
• Nhà nước sử dụng nhiều biện pháp như: phổ biến, tuyên truyền; biện pháp tổ chức, hành chính; biện pháp cưỡng chế…

Ảnh 5 đặc điểm của văn bản pháp luật

Có bao nhiêu loại văn bản pháp luật?

Phân loại văn bản pháp luật có thể dựa theo các tiêu chí sau:

• Tiêu chí về chủ thể ban hành: Văn bản pháp luật của cơ quan lập pháp, văn bản pháp luật của cơ quan hành pháp và văn bản pháp luật của cơ quan tư pháp.
• Tiêu chí về hiệu lực pháp lý: Văn bản Luật và văn bản dưới luật
• Tiêu chí về tính chất pháp lý: Văn bản quy phạm pháp luật và văn bản áp dụng pháp luật

Đặc điểm của từng loại văn bản pháp luật

Đặc điểm của văn bản quy phạm pháp luật

Văn bản quy phạm pháp luật về nội dung luôn chứa đựng các quy phạm pháp luật mà ở đây ý chí của các văn bản quy phạm pháp luật này sẽ được áp dụng đi lại nhiều lần trong thực tiễn. Văn bản quy phạm pháp luật được xem là cơ sở tiền đề để ban hành ra các văn bản áp dụng pháp luật và các văn bản hành chính.

Theo Điều 2 Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật quy định: văn bản quy phạm pháp luật là văn bản có chứa quy phạm pháp luật, được ban hành theo đúng thẩm quyền, hình thức, trình tự, thủ tục quy định của pháp luật.

Về các yếu tố cấu thành: là quy tắc xử sự chung, có hiệu lực bắt buộc chung, được áp dụng lặp đi lặp lại nhiều lần đối với cơ quan, tổ chức, cá nhân trong phạm vi cả nước hoặc đơn vị hành chính nhất định, do cơ quan nhà nước, người có thẩm quyền quy định trong Luật này ban hành và được Nhà nước bảo đảm thực hiện.

Về đối tượng áp dụng: Đối tượng áp dụng của văn bản quy phạm pháp luật rộng và không xác định cụ thể là đối tượng nào, gồm các cơ quan, tổ chức, cá nhân liên quan đến văn bản,

Về căn cứ để ban hành: là toàn bộ văn bản quy phạm pháp luật có giá trị pháp lý cao hơn như Hiến pháp, Luật và các văn bản hướng dẫn thi hành.

Văn bản quy phạm pháp luật được chia làm hai loại là văn bản luật và văn bản dưới luật.

Ảnh văn bản quy phạm pháp luật được chia làm hai loại

Văn bản luật là gì?

Văn bản luật là văn bản có hiệu lực pháp lý cao nhất.

Văn bản luật bao gồm Hiến pháp - đạo luật cơ bản của Nhà nước, các luật, các bộ luật và các nghị quyết có chứa quy phạm pháp luật của Quốc hội. Trong các loại văn bản này thì Hiến pháp là văn bản quy phạm pháp luật có hiệu lực pháp lý tối cao.

• Hiến pháp được ban hành với một thủ tục đặc biệt: phải có từ 2/3 số phiếu thuận trở lên của các đại biểu Quốc hội thì Hiến pháp mới có thể được ban hành.
• Bất kì văn bản pháp luật nào khác trái với Hiến pháp đều là văn bản vô hiệu và phải được bãi bỏ.

Văn bản dưới luật là gì?

Các văn bản dưới luật bao gồm:

1) Pháp lệnh, nghị quyết của Uỷ ban thường vụ Quốc hội;

2) Lệnh, quyết định của Chủ tịch nước;

3) Nghị quyết, nghị định của Chính phủ;

4) Quyết định, chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ;

5) Quyết định, chỉ thị, thông tư của bộ trưởng, thủ trưởng cơ quan ngang bộ, Chánh án toà án nhân dân tối cao, viện trưởng: Viện kiểm sát nhân dân tối cao;

6) Nghị quyết, thông tư liên tịch giữa các cơ quan nhà nước có thẩm quyền, giữa cơ quan nhà nước có thẩm quyền với tổ chức chính trị - xã hội;

7) Nghị quyết của hội đồng nhân dân các cấp;

8) Quyết định, chỉ thị của Uỷ ban nhân dân các cấp.

Đặc điểm của văn bản áp dụng pháp luật

Văn bản áp dụng pháp luật sẽ có chứa đựng về nội dung của những mệnh lệnh mang tính chất cá biệt, được áp dụng một lần duy nhất đối với một trường hợp đã có nội dung cụ thể.

Theo Điều 2 Luật ban hành văn bản áp dụng pháp luật là văn bản chứa đựng các quy tắc xử sự cá biệt, do cơ quan, cá nhân có thẩm quyền ban hành, được áp dụng một lần trong đời sống và bảo đảm thực hiện bằng sự cưỡng chế Nhà nước.

Về các yếu tố cấu thành: là quy tắc xử sự đặc biệt, áp dụng một lần đối với một tổ chức cá nhân là đối tượng tác động của văn bản và mang tính cưỡng chế nhà nước.

Về đối tượng áp dụng: đối tượng áp dụng chỉ có hiệu lực đối với một hoặc một số đối tượng được xác định cụ thể trong văn bản.

Về căn cứ để ban hành: thường dựa vào văn bản quy phạm pháp luật và cả văn bản áp dụng pháp luật của chủ thể có thẩm quyền.

Trên là tổng hợp các thông tin liên quan về văn bản pháp luật mà phapluat.org gửi đến bạn đọc. Tiếp tục truy cập phapluat.org để có thêm nhiều thông tin pháp luật khác nhé!